Grunnhugtök Jákvæðs aga fyrir kennara ungra barna

Tenging á undan leiðbeiningu/leiðréttingu. (Connection before correction). Grunnur alls náms heima fyrir og í skóla er að hafa tengingu – að hafa örugg geðtengsl við hvert og eitt barn. Alfred Alder kallaði þetta „þörfina á að tilheyra“ og kenndi að þetta væri aðal markmið hvers barns (og fullorðins líka.) Tenging myndast þegar kennarar og umönnunaraðilar mæta barni þar sem það er statt, sýna samkennd með tilfinningum þess og sjónarhorni, snerta og tala blíðlega og með virðingu við það, eiga í samskiptum og bjóða upp á traust, umhyggju og hafa trú á getu barns til að læra og þroskast. Öll grunnhugtök Jákvæðs aga og æfingar tengjast þessari grunntrú að tenging – að tilheyra sé ætíð það fyrsta í mannlegum samskiptum.

Að leggja sitt af mörkum. Adler talaði um mikilvægi “Gemeinschaftsgefühl” – þess að hafa félagslegan áhuga á samfélaginu (að hafa tilfinningu fyrir samfélaginu og löngun til að leggja sitt af mörkum fyrir vellíðan annarra.) Alder var það viss um mikilvægi “Gemeinschaftsgefühl” að hann trúði því að það væri mælistika fyrir andlega heilsu. Með öðrum orðum, að tilheyra og að leggja sitt af mörkum er jafn mikilvægt. Að tilheyra án framlags skapar þá tilfinningu að maðurinn eigi rétt á einhverju. Þegar börn upplifa að þau tilheyri en skortir félagslegan áhuga geta þau orðið mjög sjálfselsk.

Börn hafa daglega ótal tækifæri til að leggja sitt af mörkum í raunverulegum aðstæðum í leikskólum. Það eflir sjálfstæði þeirra og þá tilfinningu að þau leggi sitt af mörkum auk þess sem samvinna, samkennd og þrautsegja styrkist þegar óskað er aðstoðar þeirra.

Að einbeita sér að kennslu til langtíma (frekar en skammtíma vandamálum.) Líf með ungum börnum snýst því miður oft um valdabaráttu og áskoranir daglegs lífs. Að borða, að lemja ekki, að ögra, að bíta, að deila – allir þessir þættir sem fullorðnir og börn glíma við. Það er mun áhrifaríkara að hugsa vel um þau gildi, þá færni og eiginleika sem þú vilt að börnin læri meðan þau eru hjá þér, þ.e. hvers konar einstaklinga þú vilt sjá að þau þroskist í og gera þitt besta til að koma þessum eiginleikum inn í daglegt líf og nám.

Tími til kennslu og þjálfunar. Langmikilvægasti tíminn í lífi mannsins til að læra og æfa sig er á fyrstu árum æfinnar. Orðið agi (discipline) er dregið af sömu latneska rót og orðið disciplesem þýðir einfaldlega að kenna. Umbun og refsing sem er þó sú nálgun sem flestir fullorðnir voru aldir upp við og byggir á ytri valdhafa sem tekur eftir hegðun sem hefur afleyðingar (oft sem dulbúin refsing) fyrir þann sem braut af sér eða boð um hvata eða mútur sem verðlaun fyrir að geta það sem sá með valdið vill ná fram. Umbun og refsing leiðir til ytri sjálfstjórnar sem byggist á viðbrögðum þess sem valdið hefur.

Agi sem kennir hjálpar börnum að þroska innri sjálfsstjórn, það er getan til að gera rétt hvort sem einhver er viðstaddur sem kallar á umbun eða refsingu eða ekki. Þessi eiginleiki er hluti persónueinkennis sem kallast heiðarleiki sem flestir kennarar og foreldrar vilja sjá hjá börnum í sinni umsjón. Árangursríkasta leiðin til að innræta ákveðna eiginleika og lífsleikni er að veita ungum börnum sem skortir þroska og færni vandaðakennslu og þjálfun frekar en refsingu.

Gagnkvæm virðing og reisn. Virðing er flókið hugtak og ung börn hafa ekki hugmynd um hvað það þýðir fyrr en þau sjá það í verki. Adler, Dreikurs og Jákvæður agi kenna að allar manneskjur, sama hver aldur þeirra eða staða í lífi er eiga jafnan rétt á virðingu og reisn. Það þýðir ekki að ung börn hafi jafnan rétt á við fullorðna en það þýðir að þau eiga rétt á því að komið sé fram við þau með sömu reisn. Að skamma barn eða niðurlægja það skapar aldrei traust eða samvinnu. Kennsla sem byggir á virðingu byggir sterka tengingu sem leggur grunninn að lausnaleit, samvinnu og raunverulegum þroska. Öll verkfæri Jákvæðs aga viðhalda reisn og virðingu fyrir bæði fullorðna og börn.

Góðvild og festa á sama tíma. Svo auðvelt að segja en svo erfitt að fylgja. Fullorðnir eru oft annað hvort indælir eða góðir við ung börn (slík hegðun virkar oft sem eftirlátssemi) eða þeir eru harðorðir og refsa. Stundum fara þeir öfgana á milli en rannsóknir sýna greinilega að áhrifaríkasta nálgunin fyrir foreldra og kennara er jafnvægið á milli virðingar og tengingar (góðvild) og festu (sanngjörn mörk og eftirfylgni.)^[1] Það veitir tækifæri til að tengjast börnunum, kenna þeim viðeigandi færni og njóta tímans saman þegar jafnvægið á milli góðvildar og festu er fundið. Öll verkfæri Jákvæðs aga fela í sér bæði góðvild og festu.

Einblínum á lausnir. Áhrifaríkur agi felur í sér mikið meira en afleiðingar (sem oft er illa dulin refsing.)Með tímanum þegar börn efla vit- og málþroska sinn er hægt að fá þau til að taka þátt í lausnaleit við þeim vandamálum sem mæta okkur og þú gætir orðið undrandi á hve góð þau eru í lausnaleitinni. Börn hafa gríðarlega skapandi orku og mikið hugvit þegar þeim eru veitt tækifæri til að taka þátt í lausnaleit og þau uppgötva eigin hæfni og getu þegar þau fá raunverulega að leita lausna.

Opnar spurningar. Það hljómar sem þversögn en það er áhrifaríkara að spyrja ung börn spurninga heldur en að skipa þeim fyrir og gefa fyrirmæli. Fullorðnum líkar ekki þegar þeim er skipað fyrir og það sama gildir um ung börn. Fyrirskipanir kalla á mótspyrnu eða uppgjöf en spurningar sem byrja á „Hvað“ og „Hvernig“ kalla á gagnrýna hugsun, lærdóm og miklu meiri samvinnu. Börn eru mun tilbúnari að fylgja eftir ákvörðunum með lausnum sem þau hafa tekið þátt í að finna. Það hefur miklar jákvæðar breytingar í för með sér að breyta þeim orðum sem maður velur að nota.

Hvatning frekar en hrós. Fullorðnir telja margir að sú leið að hrósa börnum sé áhrifarík leið til að ná fram betri hegðun og meiri viðleitni hjá þeim, sérstaklega þar sem börnin virðast elska að fá hrós. Rannsóknir sýna hins vegar að hrós getur til lengri tíma virkað letjandi fyrir þann sem fær hrósið.[2] Hrós er eins og sælgæti, gott í hófi en of mikið getur verið óheilbrigt, hrós er vanalega veitt barni þegar það hefur staðist væntingar hins fullorðna. Hvatning er veitt fyrir viðleitni, hún byggir tengingar og hvetur börn til að læra, til að reyna og að taka áhættu – sem er mikilvægur eiginleiki þekktur sem þrautsegja. Hvatning lýsir umhyggju og getur skapað jákvæðan staðblæ á deildum.

Gerum ekki hluti fyrir ungt barn sem getur gert þá sjálft. Fullorðnir freistast gjarnan til að gera hluti fyrir börn svo allt gangi hraðar og betur fyrir sig, hins vegar er mikilvægt að börn fái nóg af tækifærum til að æfa nýja færni og læra af mistökum sínum. Kennarar og umönnunaraðilar taka sundum ákvarðanir sem byggja á öryggi eða tíma en þeir eru hvattir til að íhuga þessar ákvarðanir vel. Umhverfi sem samþykkir að ekki sé allt fullkomið og þar sem má vera sóðalegt eru námstækifæri, þar sem frágangur og tiltekt í hóp getur hvatt börn til að reyna (og halda áfram að reyna) og að læra. (Þessi hugmynd er nátengd því að leggja sitt af mörkum.)

Sköpum venjur. Venjur líkjast nánast töfrum í leikskólaumhverfi. Tengingar í heila ungra barna styrkjast við stöðugleika og endurtekningu og venjur skipta miklu máli í daglegu starfi (einnig á skiptitímum sem oft reynast bæði börnum og kennurum erfiðir.) Þessar venjur auðvelda nám og flæði og hjálpa öllum að skilja hvað kemur næst. Venjur geta verið hjálplegar á þessum stundum:

• Við móttöku
• Á matmálstímum
• Á hvíldartímum
• Á skiptitímum, þegar farið er á milli svæða s.s á milli deildar og forstofu
• Í hóptímum
• Við frágang og brottför

Þátttaka barna í að skapa venjur ( og myndrænt skipulag) gerir daglegt flæði mun auðveldara fyrir alla.

Virk og ígrundandi hlustun. Börn fæðast ekki með orðaforða yfir tilfinningar sínar. Þegar börn fá skapofsaköst gerist það oft þegar tilfinningarnar taka völdin og þau kunna ekki að tjá eða stjórna þeim. Það er mun auðveldara fyrir börn að nota orðin sín (frekar en hegðun) til að tjá tilfinningar sínar þegar orðaforði tilfinninga (og að viðurkenna þær) er hluti af umhverfi þeirra.

Fyrir marga lítur Jákvæður agi úr fyrir að vera einfaldur og byggja á innsæi því oft heyrist „Ó já, þetta er nú bara almenn skynsemi!“ Það er þó með Jákvæðan aga eins og svo margt annað sem er mikilvægt og skiptir máli, færni og flæði flæði tekur bæði tíma og þjálfun. Hafðu í huga að þegar breytingar verða, geta þær verið áskorun og valdið gremju. Því er svo mikilvægt að muna eina gullna reglu úr Jákvæðum aga „Mistök er sannarlega frábært tækifæri til að læra!“

Okkur gengur betur þegar okkur líður vel